Eén geschiedenis, zeven verhalen
Vroeger en nu
Koloniën van Weldadigheid
Het is 1818 en Nederland ‘staat in brand’. Napoleon heeft het land als ‘Koninkrijk der Armen’ achtergelaten. De sociaal bewogen generaal Johannes van den Bosch komt met een ambitieus plan om de armoede te bestrijden door het stichten van landbouwkoloniën. Elke kolonie is anders maar overal ontstaat een nieuw en gelijksoortig landschap met kenmerkende rechte lanen en waterwegen.
Nu, ruim 200 jaar later, zijn de sporen van het gedachtegoed nog altijd terug te vinden in de Koloniën van Weldadigheid. Een verscheidenheid aan monumenten vertellen het unieke verhaal. Ontdek het zelf!
Frederiksoord 'de pionier'
Hier begon het maatschappelijk experiment met een kleine proefkolonie. In Frederiksoord staan 52 boerderijtjes klaar om de arme stedelingen te ontvangen. Ze kunnen op werk en onderdak rekenen in ruil voor arbeid op het land. De kinderen in deze 'vrije' Kolonie gaan verplicht naar school en er is een eigen ziekenfonds. De originele, karakteristieke kleine koloniehuisjes zijn nog altijd te zien in Frederiksoord en vele monumenten herinneren aan de vroege vormen van onderwijs.
Ontdek Frederiksoord
Wilhelminaoord 'de sociale'
In Wilhelminaoord zie je hoe de Koloniën vooruitliepen op de rest van Nederland door in te zetten op onderwijs en zorg. Hier staat de eerste lagere school waar de leerplicht gold en de eerste bejaardenoorden werden hier gebouwd. Het Koloniekerkje en de Mandenmakerij zijn dé eye-catchers in deze Kolonie.
Ontdek Wilhelminaoord
Willemsoord 'de vrijgevochtene'
Willemsoord was een 'vrije' Kolonie met een eigen structuur die je nog zichtbaar terugvindt in een deel van het landschap; een kruistpunt als centrum, rechte lanen, open landbouwgronden, lintbebebouwing en grote Koloniehoeves. Het was voor Johannes van den Bosch het ideale koloniemodel met faciliteiten op een centraal punt.
Ontdek Willemsoord
Veenhuizen 'de ambitieuze'
Wezen, bedelaars en landlopers werden verplicht naar Veenhuizen gestuurd om te worden 'verpleegd tot een beter bestaan'. Ze leerden een beroep zodat ze konden voorzien in hun eigen onderhoud. Tot 1983 was het Drentse dorp een gesloten, zelfvoorzienend gevangenisdorp van het Ministerie van Justitie waar men alleen mocht wonen als men er werkte. Ook nu nog spelen straf en heropvoeding een grote rol in Veenhuizen.
Ontdek Veenhuizen
Ommerschans 'de verstilde'
Op een oude verdedigingsschans uit de 17de eeuw is in 1819 de eerste straf- en bedelaarskolonie van de Maatschappij van Weldadigheid gebouwd. In de 'onvrije' Kolonie werden bedelaars, landlopers en 'onwilligen' gedwongen tewerkgesteld op het land van grootschalige Koloniehoeves. De begraafplaats, met duizenden anoniem begraven armen, herinnert aan de levens van de kolonisten. Een stille plek in de natuurlijke omgeving.
Ontdek Ommerschans
Vlaamse Koloniën 'de groene & imposante'
De Koloniën Wortel en Merksplas in België hebben elk een eigen karakter. Wortel is een hybride Kolonie waar de landschapsstructuur van een 'vrije' Kolonie gecombineerd wordt met de bebouwing van een 'onvrije' Kolonie. Wortel heeft een typisch diamantvormig kruispunt. Merksplas valt op door de monumentaliteit van de gebouwencomplexen. Een statement van de staat bij de doorontwikkeling van de Kolonie aan het eind van de 19e eeuw.
Ontdek de Vlaamse Koloniën